ផលិតកម្មដីដុត

​

១  និយន័យ

- ដីដុតគឺ ជារូបធាតុដែលកើតចេញពីការចំអិនដីអិដ្ឋ រឺ ដីដែលមានសារធាតុស៊ីលីកូអាលុមីន ដែលវាធើ្វអោយដីដុត ឆិ្អន រឹងមុំាល្អ។

- ផលិតផល​ ដីដុតៈ​ មនុស្ស  បានប្រើដីដុតក្នុងសំណង់រាប់សត្តវត្សមកហើយផលិតផលនៃដី ដុត គឺ អិដ្ឋ និងក្បឿង។ អិដ្ឋត្រូវបានប្រើ ជាសសរ និងជញ្ចាំង រឺឯ ក្បឿង ប្រើ សំរាប់ប្រក់ដំបូលអាគារ។

​២​  ផលិតផលដីដុត

- អិដ្ឋៈ មានច្រើនប្រភេទតាមតំរូវការ នៃ សំណង់គឺភាពស្រាល ។

-​ អិដ្ឋតាន់ជា ផលិតផល ហាប់ណែនមានភាពធន់ខ្ពស់ ដូច្នេះគេយកវា​ប្រើសំរាប់ទ្រទ្រង់បន្ទុក​ រឺសំរាប់ការពារកំលាំង ទង្គិច ខាងក្រៅ ប៉ុនវា មាន ភាពចំលងកំដៅ ធំជាង អិដ្ឋ ប្រហោង ។    

-​ អិដ្ឋប្រហោង គឺជាផលិតផលដែលគេបង្កើត ប្រព័ន្ធប្រហោង​ ស្របគ្នាខាងក្នុង អិដ្ឋ វាជា ប្រ ភេទ រូបធាតុដែល ទ្រទ្រង់បន្ទុក មិនបានល្អ តែដោយសារ វា មានប្រហោង ដូច្នេះវាមានភាព ចំលងកំដៅខ្សោយ ។ អិដ្ឋប្រហោង តែងធំជាង អិដ្ឋតាន់ ដូច្នេះពេលរៀបវាជាងជញ្ចាំង យើង ប្រើអិដ្ឋប្រហោង រហ័សជាង អិដ្ឋតាន់។                                                                                           

- យើងអាចប្រើ អិដ្ឋទាំងពីរនេះចូលគ្នាដើម្បីទទួលបាននូវគ្រឿងបង្គុំដែលមុំាហើយ អ៊ីសូឡង់

- ក្បឿង​ គឺជាគ្រឿងបំពាក់ដំបូលដែលផលិតពីដីដុត យើងឃើញមានក្បឿងចង្អូរ ក្បឿងរាប និងក្បឿងក្បាច់។

- ក្បឿងចង្អូរ ជាប្រភេទក្បឿងដែលកោង ដូចជា​ ទទឹងវាមានគន្កាក់សំរាប់ ចាប់ភ្ជាប់រវាង គ្នាវានិងជាមួយគ្រឿងដំបូល។ វាត្រូវបានគេប្រើប្រាស់សំរាប់ប្រកត្រង់ព្រំដំបូល។

- ក្បឿងរាប ជាប្រភេទក្បឿងរាប់ស្មើរតែមានកំពកនៅក្បាលដែលអាចអោយវា ទាក់ជាប់និង គ្រោងដំបូល។កាលណាដំបូលមិនទេយើងគ្រាន់តែដាក់វាធ្កក់និង​ គ្រោងដំបូលដោយកំពកជា​ ការស្រេច តែបើដំបូលនោះចោទខ្លាំយើងត្រូវប្រើលួស ចង់ជៀសវាង ការធ្លាក់ដោយការបោក បករខ្យល់។ក្បឿងរាបមានក្បឿងស្រកានាគ និងក្បឿងស្រកាលិញ។

​- ក្បឿងក្បាច់  វាក្រាសរឺទំហំធំ និង មានរូបរាងតាម ក្បាច់ដែលផលិករ ផ្ដល់អោយ។វាមាន គន្លាក់ទាក់ ជាប់មុំាល្អ អាចអោយវាទប់ជំរាបទឹកបាន ល្អជាងក្បឿងប្រភេទ ផ្សេងទៀត។ ក្បឿងវាមានទំហំធំដូច្នេះ វារៀប រហ័ស ពេញជាងក្បឿងរាប សំរាប់ដំបូលផ្ទៃដូចគ្នា។ 

៣  ធាតុគីមី នៃ អិដ្ឋ

-  សមាសធាតុ គីមីនៃរ៉ែនែដីអិដ្ឋ ប្រែប្រួលទៅតាមប្រភេទដីដែលយកមកធើ្វវត្ថុធាតុដើម។ ធាតុបង្កចំបង គឺ ស៊ីលីស Sio₂ និងអាលុយមីន Al₂o ប៉ុន្តែក៏ មានធាតុបង្ក ផ្សងទៀតដែលអាច ជះ ឥទ្ធិពល យ៉ាងខ្លាំ ទៅលើលក្ខណៈរបស់ផលិតផលសំរេចដែរ គឺ ៖

          +កាល់ស្យូមកាបូណាតៈ មានក្នុងដីអិដ្ឋកំបោ

          +អុកស៊ីលោហៈ   អ៊ីត្រូកស៊ីតអាល់កាលីៈ  គឺជាអ្នករំលាយពេលដុតកំដៅ។

​​​៤   ការផលិត

-​​ អិដ្ឋ ត្រូវបានផលិតចេញពីដីដែកក្នុងនោះសមាមាត្ររវាង ដីអិដ្ឋនិងខ្សាច់ត្រូវបានលាយ បញ្ចូលយ៉ាងល្អ។បើល្បាយនោះមានដីអិដ្ឋ ច្រើន នោះបញ្ចា ជាច្រើននិងកើតមាន ដូចជាភាព ទាញ ភាពបែកស្រកានិងភាពងាយឋូចទ្រង់ទ្រាយនៅពេល ចំអិន។ប៉ុន្តែបើល្បាយខាប់នោះ សំបូរខ្សាច់នោះផលិតករនិងមានការពិបាកចាក់ពុម្ពហើយអិដ្ឋងាយខូចនិងមិនធន់។អិដ្ឋផលិត តាមតាមដំណាក់ធំៗ ដូចខាងក្រោមៈ

          +ការរៀបចំ​ ប៉ាត់ដីអិដ្ឋ

             ជាដំបូលយើងយកដីទៅជ្រលកទឹកបន្ទាប់កមកូរដោយម៉ាស៊ីន ។ ក្នុងពេលកូរ យើងត្រូវ រើស ក្រួសធំៗ រឺ ធាតុណាក៏ដោយដែលរំខាន​ដល់គុណភាពអិដ្ឋ។ក្នុងរយៈពែលកូរ យើងមិនគួត ប្រើទឹកច្រើនទេ។

          +ការសូន

          ​   ការសូន គឺជា ដំណាក់កាលដែលយើងផ្ដល់រូបរាងឲ្យអិដ្ឋ។ បច្ចេកទេសដែលអនុវត្តគឺ ការចាក់រុញនិងការចាក់សង្កាត់។ ការរើដយកបច្ចេកទេសណាមួយដែលទាក់ទិននិងភាវរបស់ ដីបើដីនោះបិ ( ទន់ដូចភក ) យើងត្រូវបច្ចេកទេសចាក់រុញ ពោលគឺការបញ្ចូលកំលាំងដែល រូញល្បាយដី ឲ្យឆ្លងកាត់ រន្ធដែលផ្ដល់ទំរង់ ផ្សេងៗ ផ្ដល់ផលិតផល ប៉ុន្តែល្បាយនោះ ទន់ល្មម នោះប្រើពុម្ព សង្កាត់ដើម្បី បានទិដ្នភាពសំបក របស់អិដ្ឋល្អ។

          +ការសំងួត

             ការសំងួត គឺជាដំណាក់ការដែលមានបំនងកាច់បន្ថយបរិមាណទឹកក្នុងល្បាយដី ព្រោះទឹកនេះរំខាន ដល់ការដុតចំអិន។

​          +ការចំអិននិងប្រតិកម្ម

             ដំណាក់ចុងក្រោយនៃខ្សែផលិតកម្ម គឺការចំអិន អិដ្ឋត្រូវតែឆិ្អនមុននឹងយកទៅប្រើ ។​ ក្នុងពេលដុត លក្ខណៈផ្សេងៗ របស់ល្បាយដីប្រែប្រួល រូបភាពពី ទន់ និង ខ្សាយ ទៅ​ រឹង និង ធន់ និងធន់តាមរយៈប្រតិកម្ម គីមី រូប។

          ប្រតិកម្មទាំងនោះកើតមានផ្សេងៗ ទៅតាមស៊ីតុណ្ហភាពៈ

             +ចាប់ពីស៊ីតុណ្ហភាពៈ២០០^oCដីអិដ្ឋ រឹងទឹករួចហើយចាប់ផ្ដើម បំបែកទៅជាស៊ីលីស និងអាលុយមិន។

                        SiO_{2 .}Al₂O₃.2H₂O              2SiO₂ + Al₂O₃ + 2H₂O

- ពី 200^oC ទៅ​ 450^oC រួចធាតុសរីង្គដែលមានក្នុងដីអិដ្ឋ ចាប់បែកធាតុ

- នៅមុនឡើងស៊ីតុណ្ហភាព 600^oC យើងនិងទទួលបាន ពីការសំងួតនៅមែតាកៅឡាំង (2Sio2Al203 )

- ពី 650 ទៅ 750 ថ្មកំបារបំបែកទៅជាកំបារតាមសមីការខាងក្រោម៖

CaCo₃                     CaO + CO₂

- ក្រាប់កំបារ មិនត្រូវធំពេកទេជៀសវាងបង្កការភ្ទាត់​ដោយសារប្រតិកម្មជាមួយទឹកអាស្រ័យ

ដូចនេះហើយទើក ដីអិដ្ឋកំបារ ចាំបាច់ត្រូវតែកិនអោយម៉ត់ល្អមុននិងចាក់ពុម្ព។

- កំបាររស់ចូលផ្សំជាមួយនិងធាតុផ្សេងទៀត ដើម្បីក្លាយជា ស៊ីលីកាត អាលុយមីញូ និង កាល់ស្យូម​ ដែលមានពណ៍ ផ្កាឈូក រឺលឿង។

-​ រវាងស៊ីតុណ្ហភាព 850^oC និង​ 900^oC​ មេតាកៅឡាំង បំបែកជា

3( 2SiO₂.Al₂O₃           2SiO₃.3Al₂O₃ + 4SiO₂

 - រហូតដល់ ស៊ីតុណ្ហភាព 900^oC រឺ 1050^oC ធាតុរំលាយដែលមានក្នុងដី ចូលទៅធ្វើឲ្យប្រតិ កម្ម ជាមួយដើម្បីបង្កើត គុណភាពមេកានិក និងរូប ។ដំណាក់កាលនោះវាធើ្វឲ្យអិដ្ឋហាប់ ណែននិងការប្រទាញថយចុះ។

​​​៥​   វាយតំលៃគុណភាពអិដ្ឋ

​- អិដ្ឋមួយដុំអាចវាតំលៃថាល្អកាលណាវា មានលក្ខណៈដូចតទៅៈ

+ជ្រួងស្រួច មិន រិចរិល

+ពេលយើងទង្កិចរវាងអិដ្ឋគ្នា យើងនិងលឺសំលេងស្រួយ

+មានគ្រាប់ម៉ត់ហើយហាប់

+ពេលយើងវាយបំបែកយើងសង្កេតឃើញភាពស្មើរសាច់លើមុខកាត់

+គ្មានការហំធាតុដែលមានប្រតិកម្មជាមួយបរិយាកាសដែលនិងធ្វើអោយមានការប្រេះ បែក

+ មិនមានធាតុកំបារដែលនិង រីកមាឌពេលត្រូវនិងសន្សើម

- កំនត់សំគាល់ៈ អិដ្ឋដែលឆ្អិនជ្រុលមិនអាចប្រើបានត្បិតវាមានភាពធន់ខ្ពស់តែវាមិនបិទ ជាប់ ជួយបានអរ ទេ។ប៉ុន្តែអិដ្ឋដែល ឆៅក៏មិនល្អដែរដោយវាមានភាពធន់ខ្សោយនិងងាយពុកផុយ

​រូបភាព